Ege’nin mavi sonsuzluğu içinde, haritalarda bir gölge gibi silikleşmiş, adını bile unutturmuş bir kaya parçası var; Anydros.
Rüzgarın bile tereddütle yaklaştığı, ne bir insan sesinin ne de bir keçinin ayak izinin duyulduğu bu ıssız ada, yüzyıllardır uyuyordu. Zamanın dokunmaya kıyamadığı, denizin dalgalarla oyaladığı bir yalnızlık adasıydı.
Ancak, 2023 yılının sisli bir sabahında, Kiklad Adaları Eski Eserler Enstitüsü (ECYNI), Norveç Enstitüsü ve Carleton Koleji’nden oluşan araştırma ekibi, bu kayalık parçaya ayak bastı. Sessizliğin içine dalan ayak sesleri, adanın derin uykusunu bölmüştü. Anydros, tarihin sisleri arasından çekilip gün ışığına çıkarılmak üzereydi.
Arkeologlar kazı yapmaya başladıkça, adanın taşlarına kazınmış geçmiş yankılanmaya başladı. Milos’tan getirildiği anlaşılan obsidyen aletler, Nisyros’tan gelen cam eserler… Bir zamanlar Ege’nin ticaret yollarının kalbinde atan bir nabız gibi hareketli olduğunu gösteren izler… Yıkık duvarlar, geçmişin sesini taşıyan taşlar ve zamana meydan okuyan bir gözetleme kulesi… Burada, tarih boyunca insanlar yaşamış, savaşlar görmüş, fırtınalara dayanmıştı. Hatta, kayaların arasında saklanmış, minik bir Bizans kilisesi bile vardı, sanki adanın yalnızlığına dua eden bir hatıra gibi.
Fakat, Anydros’un bu sessiz uyanışı, bir başka uyanışı da beraberinde getirdi. Önce hafif bir titreşimle başladı. Adanın yüzyıllardır sakladığı karanlık bir sırrı varmış gibi… Sonra, suların altından gelen derin, iç çekişleri gibi daha büyük sarsıntılar takip etti.
Burası, yüzyıllardır deprem üretmeyen, "aseistos" olarak bilinen bir kara parçasıydı. Ama artık durum değişti. Anydros, Ege’nin en aktif sismik merkezlerinden birine dönüşmek üzere.
İlk başta bilim insanları bu hareketliliği anlamaya çalıştılar. Ama sarsıntılar hızlandı. Anydros, uzun süredir içinde sakladığı sessizliği haykırıyor artık. Güney ve Orta Kiklad Adaları’nı peşi sıra vuran yüzlerce deprem, onun bir zamanlar uykuya terk edilmiş olduğunu unutturuyor. Amorgos, İos, Anafi ve Santorini arasında bir hayalet gibi gezinen bu kaya parçası, şimdi Ege’yi titreten bir güce dönüştü. Çünkü son depremleri üreten fayın tam üstünde.
Efsanelerde anlatılan kayıp adalar gibi, Anydros da unutulmuş bir geçmişten sıyrılıp gerçek dünyaya geri döndü. Fakat bu dönüş, Jules Verne’in "Gizemli Ada" romanındaki gibi bir keşif hikayesi değil, Ege’nin yer kabuğuna işlenmiş bir uyarı.
Şubat 2025’te, Yunanistan ulusal sismik ağı, bu küçük ve unutulmuş kaya parçasının üzerine bir sismometre yerleştirdi. Çünkü Anydros artık yalnızca bir arkeolojik keşif değil, geleceğin felaket habercisi haline geldi.
Bir zamanlar deniz yollarını kontrol eden bir ada, şimdi tektonik hareketlerin kaderini belirliyor. Sessizlikten gelen bu çığlık, Ege’nin en sessiz adasını, en gürültülü sismik merkezlerinden birine dönüştürdü.
Ve belki de Anydros, tarihin tekrar eden döngüsünde, bir kez daha unutulmaya mahkum olmadan önce, Ege’nin hafızasında sarsıcı bir iz bırakacak.
(×)-Aseistos (ἄσειστος), Yunanca kökenli bir kelime ve "depremden etkilenmeyen", "sarsılmaz" veya "deprem üretmeyen" anlamına geliyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder