SPARTAKÜS'TEN ÖNCE ARİSTONİKOS VARDI.
"Biz topraktan, ateşten, sudan, demirden doğduk! Güneşi emziriyor çocuklarımıza karımız, toprak kokuyor bakır sakallarımız! Neş’emiz sıcak! kan kadar sıcak, delikanlıların rüyalarında yanan o «an» kadar sıcak! Merdivenlerimizin çengelini yıldızlara asarak, ölülerimizin başlarına basarak yükseliyoruz güneşe doğru! Ölenler döğüşerek öldüler; güneşe gömüldüler. Vaktimiz yok onların matemini tutmaya!" Nazım Hikmet MÖ 133 ' tü . Roma İmparatorluğu 'nda kölelerin sayısı özgür vatandaşları geçmişti. İnsanlar üç şekilde köle yapılıyordu. Savaşlarda esir alınanlar, devlete vergisini ödeyemeyenler ve kimsesiz çocuklar. Kölelerin hiç bir hakkı yoktu. Roma hukukuna göre köle ile hayvan eş değerdeydi. İnsanlık dışı koşullarda ve en ağır işlerde çalıştırıyorlardı. Mal gibi alınıp satılıyorlardı. Evlenmeleri yasaktı. İmparatorluğun emperyalist yayılması sürdükçe, toprak sahiplerinin arazileri genişledikçe kölelerin ve yoksulların sayısı