GÖNÜL YARASI

Tarih 5 Ekim 1877 idi.
141 yıl önce.
Aylardır savaşıyordu.
Bir yandan topraklarına göz koyan düşmanla.
Bir yandan karakışla.
Arkadaşları, kardeşleri, çocukları, insanları ölüyordu.
Bazıları donarak ölüyordu.
Soyları tükeniyordu.
Gönlü yaralıydı.
Kazanamayacaklarını biliyordu.
Daha fazla ölüme gerek yoktu.
O gün yemin etti.
"Şeflerim, duyun beni.. Yorgunum. Yüreğim yaslı ve kederli.. Bundan böyle, güneşin şu anından sonsuza dek savaşmayacağım."

Tomahawk'ını (Savaş baltası) toprağa gömdü.
Ve teslim oldu.
Onun adı Hinmatooyalahtqit'ti.
Anlamı; Yüksek zirvelerin ardında çakan şimşekti.
O, Nimipular'ın reisiydi.
Amerikalılar ona "Şef Joseph" dediler.

*.    *.   *

Nimipular Oregon'da yaşayan Kızılderililer'di.
Nimipu "Halk" demekti.
Fransızlar onlara "Nez Perce" dediler.
"Hızmalı burun" demekti.
Burunlarına halka takarlardı.
“Appaloosa” denilen atlara binerlerdi.
Çok iyi savaşırlardı.
Ama barışseverdiler.
Beyaz adam topraklarına ilk ayak bastığında onlara yardım etmişlerdi.
Soğuk kış günlerinde hindi ve geyik kürkü vermişlerdi.
Birlikte tütünlerin sarıldığı "barış çubuğu"nu içmişlerdi.
İstilacıların ataları onların sayesinde hayatta kalmıştı.
1850'lerden sonra istilacılar Nimipular'ın topraklarında altın aramaya başladı.
Akın akın geldiler.
Çekirge sürüsü gibiydiler.
Girdikleri her yeri talan ediyorlardı.
İşte böyle bir dönemde Nimipular'ın reisi olmuştu Şef Joseph.
Ulusunun en zor günlerinde.
Hiç savaşmak istememişti.
Bu yüzden kardeşiyle, diğer reislerle bile ters düşmüştü.
Bir kaç kez Birleşik Devletler Başkanı ile görüşmüş, onların sözlerine güvenmişti.
Birleşik Devletler kızılderililerin topraklarına dokunulmayacağına dair söz vermişti.
Hatta yazılı anlaşma bile yapmıştı.
Ama beyaz adam sözünde hiç durmadı.

1860'larda onbinlerce istilacı Nimipular'ın topraklarına yerleşmeye başladı.
Altına hucüm vardı.
Birleşik Devletler, Nimipular'ı Idaho’daki eski boyutlarının sadece onda biri kadar toprak parçasıyla sınırlandırdı.
Onların topraklarının altı milyon hektarına el koydu.
Savaş kaçınılmazdı.
Kendini ihanete uğramış hisseden Şef Joseph, Amerika’yı tanımadı.
Bayrağını ve Incilini yok saydı.
Halkının Wallowa Vadisi’nden çıkarılmasını  ve rezervasyon sınırlarını resmi kılan anlaşmayı imzalamayı reddetti.
Savaş baltaları topraktan çıktı.
3 ayı aşkın bir süre içinde 200’den az Nimipu 4 büyük çatışmada 2000’den fazla Amerikan askerleriyle savaştı.
Düşmana yüzlerce kayıp verdirdi.
Big River savaşında Birleşik Devletler Ordusu Amerikan tarihinin en büyük geri çekilmelerinden biri yaşadı.
Kızılderili düşmanı General William Tecumseh Sherman bile “Kızılderililer tüm dünyanın övgüsünü toplayan yetenek ve cesaret örneği sergilediler. İleri ve geri siperleri, çatışma hatları ve saha güçlendirmeleriyle neredeyse bilimsel yeteneklerle savaştılar” demişti.
Ama bir elin parmakları kadardılar.
Düşmana hergün yeni takviyeler, yeni silahlar geliyor.
Onlar ise hergün azalıyordu.

Üstelik bir de karakıştı..
Şef Joseph 142 yıl önce teslim oldu.
Kuzey Washington’daki Colville Rezervasyon bölgesine sevk edildi.
Ölene kadar Amerikan politikasını eleştirdi.
Amerikan'ın verdiği sözlerin yalan olduğunu söyledi.
Amerikan başkanlarının boş konuştuğunu savundu.
Amerikan'ın özgürlük ve eşitlik politikasının birgün Kızılderililer için de geçerli olmasını diledi.
1904 yılının Eylül ayında 64 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Doktorlar ölüm nedenini şöyle yazdı.
"Gönül Yarası"

*.   *.   *

Hinmatooyalahtqit (Yüksek zirvelerin ardında çakan şimşek) ya da bir başka değişle Şef Joseph bugün Amerika'da adından en çok söz edilen ve en saygı duyulan Kızılderili reislerinden biri.

Ölümünün üzerinden 114 yıl geçti.
Ama tarihe geçen şu sözleri hiç unutulmadı.

"Bir çok söz  duydum ama hiçbiri yapılamadı.
Güzel sözler uzun sürmedikçe birşey ifade etmezler.
Sözler benim ölülerimi geri  getiremez.
Beyaz adamın istila ettigi ülkemin de karşılığını ödemez.
Onlar babalarımızın mezarlarını korumaz.Atlarımız ve  hayvanlarımızın degerini ödemez.
Güzel sözler bana  çocuklarımı geri veremez.
Güzel sözler bize saglık vermeyecek ve onlar ölümleri durdurmayacak.
Güzel sözler halkıma  istedikleri yerlerde özgür ve mutlu yaşamaları için bir  vatan vermeyecek.
Konuşmaktan yoruldum ve bunlar  kalbimi yaraladı.
Bir çok güzel söz  ve yerine getirilmeyen söz hatırlıyorum.
Bunlar konuşmaya layık olmadıkları halde konuşanların sözleriydi."