DATÇA'DA AKIL ALMAZ BİR CİNAYET VE BİR LİNÇ HİKAYESİ

İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Eski Çağ Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi DR.OĞUZ YARLIGAŞ'a teşekkürlerimle.

MÖ 6'ncı yüzyıldı.

Knidos’ta bir gece yarısı Khrysippos oğlu Euboulos adlı gencin cesedi bulundu.

Kafası yarılmış, cinayete kurban gitmişti.

Aile büyük bir üzüntü içindeydi.

Katil kim olabilirdi?

Kim biricik evlatlarını öldürmüştü?

Olağan şüpheli Euboulos’la arası hiç iyi olmayan yaşıtı ve adaşı diğer Euboulos’tu.

Anaksandridas oğlu Euboulos.

Üstelik ceset şüphelinin hemen evinin önünde bulunmuştu.

Khrysippos ailesi ve onları destekleyenler kararlarını verdiler.

Katil Anaksandridas oğlu Euboulos’tan başkası olamazdı.

Öyleyse kanın bedeli kan olmalıydı!

Büyük bir kalabalıkla evini bastılar ve cinayet zanlısı olarak gördükleri genci, suçlamaları reddetse bile  orada linç ederek öldürdüler.

Olaylar bununla da bitmedi.

Khrysippos ailesi ile Anaksandridas aileleri arasında büyük kavgalar, tartışmalar çıktı.

İki cinayet Knidos'ta düzeni bozan bir gerginliğe neden olmuş, halk arasında kutuplaşma ve karışıklık yaratmıştı.

Hava barut gibiydi.

Kent adeta kaynıyordu.

Can güvenliği kalmayan Anaksandridas ailesi, kentte asayişin sağlanması için Roma mercilerine başvurdu.

Datça’dan gemiye atlayıp, soluğu Roma’da alan iki yetkili, Knidos’taki  bu cinayetleri İmparator Augustus’a anlattılar.

Augustus olayı iyice dinledikten sonra en güvendiği isimlerden biri olan müfettiş Asinius Gallus’u cinayetleri soruşturması için Datça’ya gönderdi.

Gallus önce tanıkları topladı ve tek tek ifadelerini aldı. 

Tanıklar çelişkili konuşuyordu.

Bunun üzerine iki aileyi dinledi.

Ancak aileler de kesinlikte suçlamaları kabul etmiyor aksine ısrarla birbirlerini suçluyorlardı.

Gallus cinayeti çözmek için farklı bir yöntem bulması gerekiyordu.

Sonunda buldu ve iki evde bulunan kölelerin olan bitenleri duymuş ya da görmüş olabileceklerine karar vererek, köleleri sorguladı.

Bu yöntem işe yaramıştı.

Gallus cinayetleri çözmüştü.

Ancak, kentte kimseye bir şey söylemeden Datça’dan ayrılarak tekrar Roma’ya döndü.

Knidos’ta herkes meraklı bir bekleyişe başladı.

Gallus Roma’ya sunduğu raporda ne yazıyordu?

Katil kimdi ve hangi aile suçluydu?

Yaklaşık bir ay sonra Roma’dan Datça’ya bir mektup ulaştı.

Yazan İmparator Augustos’tu.

Mektupta tüm olay en ince ayrıntılarıyla anlatılmaktaydı.

Olay gecesi, Anaksandridas’ların evinin önüne gelip ilk sataşmayı başlatan, bağırıp çağıran Khrysippos oğlu Euboulos ile abisi Phileinos’tu.

İkili evdekileri taciz ediyor, mülke zarar veriyordu.

Bunun üzerine Anaksandridas evdeki kölelere dışarıdakileri uzaklaştırması için talimat verdi.

Kölelerden evde lazımlık olarak kullanılan kovaları Euboulos ile abisi Phileinos’un üzerine boşaltmaları istedi.

İşte ne olduysa o anda oldu.

Kölelerden birinin elinden kayan lazımlık, Euboulos’un kafasına düşüp ölmesine neden oldu.

Cinayette Anaksandridas oğlu Euboulos’un hiç suçu yoktu.

Günahsız olduğu halde linçe kurban gitmişti.

İmparator Augustus mektubununun sonunda kent sakinlerine çok sert uyarılarda bulundu ve Knidos’ta artık  gerginliğe asla izin verilmeyeceğini, kavgayı sürdürenleri de sert şekilde cezalandıracağını açıkladı.

Bir daha böyle bir şey yaşanmaması için de olayın kayıtlara geçmesini istedi.

Augustos’un emriyle Knidoslular kentin merkezine bu cinayeti anlatan bir yazıt diktiler.

Derler ki,

Datça Yarımadası o günden sonra linç kültüründen uzak durdu.

Kaynak: DR.OĞUZ YARLIGAŞ- İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Eski Çağ Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi.

2000 yıl önce yaşanan olayın animasyonla anlatımı